Page 4 - BİOMEDYA SAYI 18

04 BİYOTEKNOLOJİ VE YAŞAM BİLİMLERİ GAZETESİ Ocak - Şubat 2019 www.biomedya.com

BİYOTEKNOLOJİNİN RENKLERİ

Ecz. Tuğba Buse AVCI

İlk kez 1919 yılında Karl Ereky tarafından kullanılan ve çağımızın en popüler kavramlarından biri olan
biyoteknolojinin mazisi aslında 1700’lerde Sümerler’e, mayalandırma yöntemi ile biranın elde edilmesine
dayanıyor.

Biyoteknolojinin kilit taşı DNA yapay organ ve doku üretimi gibi sağlık Mavi Biyoteknoloji: Deniz organizmalarına kalsiyum karbonat salgılayan “Bacillus
molekülünün yapısı, James Watson ve alanındaki pek çok biyoteknolojik gelişmeyi odaklanan bu dal temel olarak; yeni pasteurii bakterileri kullanarak Sahara
Francis Crick adlı araştırmacılar tarafından kapsıyor. Yeni ilaç geliştirme (özellikle ilaçlar, kozmetik ürünler, yiyecek ya da çölünün yayılmasını durdurma” bu alandaki
belirlendi. Bu sayede genetik bilgilerin kanser ilaçları), tanı koyma (DNA çipleri, besin takviyeleri oluşturmak için deniz en etkileyici projelerden biridir.
okunup değiştirilebilmesini ya da başka biyosensörler) gibi alanlarda önemini her ürünlerinin kullanılmasını kapsamaktadır.
organizmalara aktarılmasını sağlayan geçen gün artırmaya devam ederken; Fotosentetik mikroalgların ürettiği yeni Mor Biyoteknoloji: Aslında bu bilimi
biyoteknolojik uygulamaların kapısı yaygın hastalıkların tedavisinde yeni nesil biyoyakıt, en yeni deniz kaynaklı çevreleyen yasal yönlerin araştırılmasına
aralandı. yöntemler geliştirme açısından da umut hammaddedir. Büyük olasılıkla bu
vadediyor. biyo-yağlar; bugünün ürünleri ile aynı odaklanmaktadır. Biyoteknoloji, çoğu
Biyoteknoloji disiplinler arası bir bilim özelliklere sahip olan benzin, dizel yakıt ve kez icatlarının patentlenmesi ile ilgili
dalı olup fizik, kimya, genetik, fizyoloji, Yeşil Biyoteknoloji: Tarımı olumlu yönde jet yakıtı dâhil bir dizi materyal üretmek hukuk sorunlarının yanı sıra şüphe ve
mikrobiyoloji, moleküler biyoloji gibi etkileyen gelişmelere odaklanan bu dal, için kullanılabilir. Ayrıca tıpta, teşhislerde korkulara da neden olmaktadır. Bu
pek çok alanın ortak buluşma noktası genetik veya geleneksel biyoteknolojik ve araştırmalarda yararlı olan deniz nedenle, oldukça ciddi ahlaki ikilemler
olarak karşımıza çıkıyor. Günden güne uygulamaları kullanarak biyotik ve abiyotik organizmalarından izole edilmiş enzimatik ve etik tartışmalar ortaya çıkmıştır.
yeni farkındalıkların ortaya çıkması strese karşı daha dirençli yeni mahsullerin olarak aktif moleküller bulunmaktadır. Mor biyoteknoloji, bu problemlerin
biyoteknolojinin sınırlarını genişletmeye üretilmesini sağlarken ayrıca çevre Denizin en büyük biyoçeşitliliği düzenlenmesi ve çözülmesine yönelik
devam ediyor. dostu biyogübrelerin uygulanmasını ve sağladığı göz önüne alındığında, bu tartışma için bir platformun düzenlenmesi
biyopestisidlerin kullanılmasını sağlayan tür bir biyoteknolojinin kullanımından ve oluşturulmasını amaçlar. Bu aynı
1986 yılında ateş böceğinin sahip olduğu teknolojileri kullanır. Altın pirinç ise bu yararlanacak çok sayıda sektör olduğunu zamanda biyogüvenliği ve belirli
ışık yayan genlerin alınarak yaprakları ışık alanda verilebilecek iyi örneklerden bir söylemek mümkündür. teknolojilerin (gen terapisi, hayvan testleri
yayan tütün üretilmesi, elverişsiz toprak ve tanesidir. A vitamini prekürsörü olan Beta vb.) ahlaki etkilerini de içermektedir. Mor
iklim koşullarına uyum sağlayan canlıların karoten üretimi için; nergis genlerini içeren Gri Biyoteknoloji: Yaşadığımız çevreyi
üretilmesi, 1997 yılında klonlanan ilk altın pirincin Asya popülasyonundaki iyileştirmek için canlı organizmaları biyoteknoloji, ABD Yüksek Mahkemesi'nin
memeli olan Dolly isimli koyundan 230 milyondan fazla insanın, A vitamini kullanmayı hedefler. Su, toprak ve genetiği değiştirilmiş mikroorganizmaların
yapay insan kromozomunun üretilmesi, eksikliği nedeniyle yaşadığı gece havada oluşan zehirli maddelerin patentlenebileceği kararına vardığı 16
rekombinant aşılar, yapay organlar, körlüğüyle mücadele etmekte ve yaşam mikroorganizmalar veya bitkiler Haziran 1980'den itibaren başlamıştır.
gen tedavileri, pek çok dikkat çekici kalitelerini arttırmakta yardımcı olabileceği gibi canlılar yardımıyla zararsız
gelişme ülkelerin biyoteknoloji alanındaki düşünülüyor. maddelere dönüştürülmesini sağlayan Altın Biyoteknoloji: Biyoinformatik,
yatırımlarını her geçen gün arttırılmasını biyoremediasyon da buna dâhildir. bilgisayar bilimi, çip teknolojisi ve
teşvik ediyor. Dünya nüfusunun giderek Beyaz Biyoteknoloji: Endüstriyel nanobiyoteknoloji ile ilgilenmektedir.
artması doğal dengelerin insan aleyhine biyoteknoloji olarak da adlandırılan Kahverengi Biyoteknoloji: Kurak topraklar Bu; primerlerin aranmasını, peptitlerin
doğru bozulmasına yol açarken; bu dal organizmaların çeşitli yararlı ve çöller üzerinde yoğunlaşan bu dal sekanslanmasını, DNA'da alternatiflerin
biyoteknoloji kurtarıcı bir teknoloji olarak kimyasalları üretecek ya da zararlı ve Genetik manüpülasyon teknolojisini araştırılmasını içerir.
gittikçe ön plana çıkıyor. kirletici kimyasalları yok edecek şekilde kullanarak, düşük yağışlı bölgelerde yüksek
üretilmesini ve kullanımını kapsamaktadır. değerli ticari ürünler yetiştirmek için
Bugün biyoteknolojinin tıbbi, gıda, tarım Şarap, ekmek veya bira üretiminde gelişmiş tohumların ve hastalıksız yüksek Sarı Biyoteknoloji: Hastalıkları önleme
ve hayvancılık, çevre ve endüstriyel kullanılan maya buna verilecek örneklerden kaliteli bitkilerin kullanılmasıyla yararlı bir araçlarının uygun ve dengeli bir diyet
biyoteknoloji olmak üzere beş temel alanı biri olabilir. Ayrıca beyaz biyoteknoloji, daha etki yaratılabilmesini amaçlar. Özellikle çöl olduğu yaygın olarak kabul edilmektedir.
bulunuyor. Biyoteknolojinin alt dalları ise eski ve geleneksel yöntemlere kıyasla bitkilerinin yetiştirilmesi, tuzlu tarım ve su Sarı biyoteknoloji bu doğrultuda bazı gıda
karşımıza renk kodlarıyla çıkıyor. Renk daha az kaynak ve enerji tüketen süreçler ürünleri yetiştiriciliğinin geliştirilmesi ve su, ürünlerini iyileştirmek veya daha zengin
dünyası, mevcut ve geleceğe yönelik ve ürünler tasarlamayı da amaçlar. Böylece atık su ve diğer su kaynaklarının rasyonel beslenmeye yönelik ürünler elde etmek
biyoteknoloji uygulamalarının tanıtımında yenilenemez kaynaklara olan bağımlılığın kullanımı ile yakından ilgilenmektedir. için yeni yollar oluşturmayı kapsamaktadır.
ve anlaşılmasında ilham verici ve motive ortadan kalkması, hızlı, doğa dostu ve İsveç mimarlık öğrencisi Magnus Larson
edici olarak rol oynuyor. maliyeti düşük proseslerin geliştirilmesi tarafından geliştirilen ve uygulamaya Karanlık Biyoteknoloji: Biyolojik savaş ve
hedeflenmektedir. konabilecek, yapıştırıcı maddeler ve biyo-terörizm üretimini içerir. Patojenik,
2003 yılında yapılan US-EC Biyoteknoloji virülan ve dirençli mikroorganizmaları
toplantısında ABD Ulusal Vakfı Direktörü araştırır, biyolojik silahlara dönüştürür veya
Dr. R. Colwell; “Bir Biyoteknoloji bayrağı
örebilseydik, üç renk içerirdi. Tıbbi zararlı etkilerini giderir.
uygulamalar için kırmızı, tarım için yeşil
ve endüstriyel biyoteknoloji için beyaz.
Aslında bu bayrak; çevresel biyoteknoloji, Kaynaklar
deniz biyoteknolojisi ve diğer uygulamalar ‘The Colours of Biotechnology: Science,
kendi çizgilerini eklerken zamanla daha Development and Humankind’, Elektronic Journal of
da fazla renk kazanabilir. Bugün ise Biotechnology, Vol 7, No 3 (2004).
biyoteknoloji renk kodlarının gökkuşağı Ülküye Dudu Gül,‘Sağlık Alanında Biyoteknolojik
kadar zengin tonlara sahip olduğunu Uygulamalar: Kırmızı Biyoteknoloji’ Bilecik Şeyh
söylemek mümkün” cümleleriyle kendini Edebali Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, Cilt:1,
ifade ediyor. Sayı:1, 2014 ISSN: 2148-2330 (http://edergi.bilecik.
edu.tr/index.php/fbd)
Şimdi bu renklerin içeriklerine hep beraber
bakalım; Paweł KAFARSKI ‘Rainbow code of biotechnology’,
CHEMIK 2012, 66, 8, 811-816
Kırmızı Biyoteknoloji: Tıp ve insan Alper Akkaya, Nurdan Pazarlıoğlu 21. Yüzyılın
sağlığı konusunda uzmanlaşan bu Anahtar Teknoloji: ‘Beyaz Biyoteknoloji’, Ege
dal gen terapisi, rekombinant aşılar, Üniversitesi Fen Fakültesi Biyokimya Bölümü
biyofarmasötikler, insanın zarar görmüş Atilla Yardımcı ‘Biyoteknoloji’, Teknoloji, Nisan,2012
veya işlevini yitirmiş organ ve dokuları için