Page 16 - BİOMEDYA GAZETESI 9 BASKI_02
P. 16

16















































                       KÖK                Kök hücreler diğer hücrelerden iki   uygulanabilmesi için laboratuvar   proliferasyonun nasıl olduğunun, daha

                                                                         ortamında ve klinik olarak çalışmaların
                                                                                                         etkin embriyonik ve embriyonik olmayan
                                          önemli özellikleriyle ayrılırlar. Bunlardan
               HÜCRE                      birincisi, hücre bölünmesiyle kendilerini   ilerletilmesi gerekiyor.  kök hücrelerin nasıl üretilebileceğinin
                                          yenileyebilme özelliğine sahip
                                                                                                         anlaşılmasını sağlayabilir.
                                                                         Kök hücre araştırmaları, organizmanın
                                          öznelleşmemiş hücreler olmaları; ikincisi
                                                                         tek hücreden nasıl geliştiği ve hasarlı
                                                                                                         Kök hücrelerin bir diğer temel özelliği
              TEKNO-                      ise bazı spesifik fizyolojik veya deneysel   hücrelerin nasıl sağlıklı olanlarla   ise özelleşmiş fonksiyonlar sağlayan
                                          koşullar altında doku veya organa özgü,
                                                                         değiştirildiği konusunda daha fazla bilgi
                                                                                                         dokulara özgü yapılar içermemesidir.
                                          özelleşmiş hücrelere dönüşebilmeleridir.
                                                                         edinebilmek adına sürerken; kök hücre
                                                                                                         Örneğin kök hücreler, kalp kası
                                          Bağırsak ve kemik iliği gibi bazı
                                                                         teknolojisi günümüzde özellikle yeni
                  LOJISI                  kısımlarda bulunan kök hücreler hasarlı   ilaçları test etmek ve model sistemler   hücreleri gibi, komşu hücrelerle iş birliği
                                                                                                         yaparak vücutta kan pompalanmasını
                                          veya yıpranmış hücrelerin devamlılığını
                                                                         oluşturmak için kullanılıyor.
                                                                                                         sağlayamaz ya da alyuvarlar olarak da
                                          sağlayabilmek adına düzenli olarak
                                          bölünürler. Pankreas ve kalp gibi bazı                         bilinen kırmızı kan hücreleri gibi kanda
                                                                                                         oksijen molekülleri taşıyamazlar. Ancak
                                          diğer organlarda ise özel durumlarda   Kök hücreleri diğer     bu özelleşmiş hücrelerin oluşumunu
                     Kök hücreler,        bölünmeleri gözlemlenir.       hücrelerden ayıran nedir?       sağlayabilirler.
            embriyonik dönemde                                           Tüm kök hücreler başlıca üç niteliğe
               ve yaşam boyunca           Bilim adamları yakın zamana kadar   sahiptir: Yıllarca bölünmelerini   Fonksiyonel olarak özelleşmemiş
                                          hayvan ve insandan elde ettikleri
                                                                                                         kök hücrelerin, özelleşmiş hücrelere
                                                                         sürdürebilir ve kendilerini yenileyebilirler,
                farklı tip hücrelere      başlıca iki tip kök hücreyle çalışmalarını   özelleşmiş hücreler değillerdir,   dönüşümüne farklılaşma denir.
                     dönüşebilme          sürdürdü: embriyonik kök hücreler   özelleşmiş hücrelerin oluşumunu   Farklılaşma sırasında kök hücreler,
                                          ve embriyonik olmayan, somatik
                 yeteneğine sahip         veya yetişkin kök hücreleri. 2006   sağlarlar.                 hücrenin kendisinden ve çevresinden
                                                                                                         gelen tetikleyici sinyallerle aşama
                hücrelerdir. Ayrıca       yılında ise araştırmacılar bazı insan   Normal şartlar altında kendilerini   aşama özelleşirler. İçsel sinyaller
                                          hücrelerinin yeniden programlanmasıyla
                  canlının yaşamı         ‘indüklenmiş pluripotent kök hücre (iPS   yenileme yetenekleri olmayan kas,   sahip olduğu bazı genlerin ifadeleriyle
                                                                                                         gerçekleşirken dışsal sinyaller başka
                boyunca niteliğini        hücresi)’ denen hücreler oluşturdular.  kan ya da sinir hücrelerinin aksine   hücreler tarafından yayılan kimyasallar,
                                                                         kök hücreler kendilerini pek çok sefer
                    kaybetmeden           Kök hücreler pek çok açıdan canlı   eşleyebilir ya da çoğaltabilirler. Bir   komşu hücrelerle temas ve mikro
                                          organizmalar için önem taşır.
                                                                                                         çevredeki bazı moleküller aracılığıyla
               bölünerek pek çok          Embriyonun blastosit denilen 3 ila 5   grup kök hücre aylar sonunda kendini   olur. Farklılaşma sürecinde etkili
                                                                         eşleyerek milyonlarca yeni hücrenin
                 dokunun onarım           günlük evresinde iç kısımda bulunan   oluşumunu sağlayabilir. Araştırmacılar,   olan bu içsel ve dışsal sinyallerin kök
              sürecinde rol alırlar.      hücreler tüm özelleşmiş vücut   kök hücrelerin uzun süre kendilerini   hücre türleri arasındaki benzerlikleri
                                          hücrelerinin ve organların oluşumuna
                                                                                                         ve farklılıklarının derinlemesine
                                                                         yenileyebilme özelliği konusunda
                   Kök hücrelerin         olanak sağlar. Kemik iliği, kas, beyin   başlıca; embriyonik kök hücreler   anlaşılması, araştırmacıların laboratuvar
            bölünmesiyle oluşan           gibi bazı dokularda bulunan yetişkin   farklılaşmadan bir yıl ya da daha fazla   ortamında kök hücre farklılaşmasını
                                          kök hücreleri ise zamanla yıpranan ve
                                                                                                         nasıl kontrol edebilecekleriyle ilgili yeni
                yeni hücreler yine        kaybolan bazı hücrelerin yenileriyle   süre bölünebilirken çoğu embriyonik   yollar geliştirmesini sağlayabilir ki bu
                                                                         olmayan kök hücrenin bunu neden
                 kök hücre olarak         değiştirilmesini sağlar.       başaramadığını ve canlı organizmalarda   sayede hücre bazlı terapilerin gelişimi
          kalabilirken özelleşmiş         Rejeneratif özelliklerinin yanısıra kök   kök hücre çoğalmasının, eşlenmesininin   desteklenebilir.
                                                                         hangi faktörler tarafından düzenlendiğini
                                                                                                         Yetişkin kök hücreleri genelde
              fonksiyonlara sahip         hücreler, diyabet ve kalp rahatsızlıkları   anlamaya çalışıyor. Bu soruların   bulundukları dokuya özgü hücrelerin
            farklı tip hücrelere de       gibi fonksiyonel bozuklukların tedavisi   cevaplanması; normal embriyonik   oluşumuna olanak verir. Örneğin, kan
                                                                         gelişim ve kansere yol açan
                                          için de yeni olanaklar sağlıyor; fakat
                                                                                                         hücrelerinin oluşumunu sağlayan ve
                    dönüşebilirler.       hücre bazlı rejeneratif terapilerin   ölçüsüz hücre bölünmesi sırasında   kemik iliğinde bulunan hematopoetik kök
   11   12   13   14   15   16   17   18   19   20