Elçin Ekşi
Daha iyi miRNA tespiti için olan yarış test pazarını ateşliyor.
Ancak bu uygulama tıbbi olarak kabul edilebilir güvenilirlikte test geliştirmeyi uzun bir sürece dönüştürüyor. Bu durum açıkça daha hızlı geliştirilebilecek klinik testlere ihtiyaç yaratmaktadır. microRNA (miRNA)'lar bu ihtiyaca yönelik yeni bir umut olmuş durumda.
miRNA'ların faydaları:
miRNA'lar, post transkripsiyon seviyesinde gen ekspresyonunun düzenlenmesine katılan kodlanmayan RNA molekülleridir. Hücre döngüsü kontrolü, kök hücre değişimi, metabolik kontrol, nöral gelişim ve viral replikasyon gibi pek çok biyolojik süreci etkilemektedirler. ayrıca bu süreçlerin çoğu pek çok hastalığın patolojisi ile doğrudan bağlıdır. Bu sebeple ve ayrıca proteinleri manipüle etmekten daha kolay manipüle edildikleri için miRNA bazlı testler tedavi için büyük bir avantaj sunabilmektedirler.
miRNA'ların fonksiyon ve biyolojik rollerini araştıran ve mi-RNA bazlı biyomarker geliştiren araştırmacılarla bu pazarın genişlemesinde düşüş beklenmemekte, en az beş yıllık süreç için böyle bir öngörü için bir sebep bulunmamakta. miRNA'lar çeşitli doku tiplerinde bulunmakla birlikte, serum, tükrük, plazma ve idrarda da bulunmaktalar. Biyomarker oalrak kullanmak için de miRNA'lar oldukça stabil moleküller. Kanser, nörodejeneratif hastalıklar, kardiovasküler ve otoimmün hastalıklarda miRNA'ların rolü bulunmakta bu ise klinik diyagnoz ve tedavi için miRNA'ların yüksek bir potansiyele sahip olmasını sağlıyor. Bununda ötesinde miRNA'lar diğer biyomarkarlara yüksek organ ve doku özgünlüğü göstermekteler. Ayrıca kan-beyin bariyerinide aşabildikleri için multiple sklerosis, Alzheimer’s ve Parkinson’s hastalıkları gibi nörolojik hastalık ve beyin sağlığı içinde kullanımı mümkündür.
Böyle avantajlara sahip olması, miRNA tespit eden cihaz ve şirketlerin olduğu pazarı hızlandırmakta. miRNA araçlarını ve servislerinin küresel pazarının 2015'te yaklaşık olarak 407 milyon dolar hacminde olduğu tahmin edilmekte.
miRNA'ların tespiti ve ölçümü
miRNA'ların tespit ve ölçümü için çeşitli teknolojiler kullanılmakta. Gerçek zamanlı kantitatif revers transkripsiyon polimeraz zincir reaksiyonu (qRT-PCR) kullanışlı bir teknoloji ancak multipleks çalışmalarda ve yüksek verimle çalışma konusunda kısıtlayıcıalr bulunmakta.
Mikroarraylarla hibridizasyon temelli ekpresyon profilleme ise bir diğer uygulama. Mikroarraylar güvenilir, kolay kullanımlı ve maliyeti uygun seviyelerde. Büyük çaplı çalışmalarda örneğin kanser biyomarker validasyonunda yüksek verim ve uygun maliyetli olması miRNA araştırmalarında çok tercih edilmesini sağlıyor. Ancak daha düşük hassasiyetteler ve daha önceden tanımlanmamış miRNA'ları ya da isomiRs'leri ortaya çıkaramamakta. Ancak buna rağmen pek çok hibridizasyon bazlı teknik için Affymetrix, Agilent, Thermo Fisher Scientific ve Illumina gibi pek çok üretici bulunmakta.
Bu tekniğe ek olarak yeni nesil sekanslama teknikleri de miRNA tespiti için uyarlanmış durumda. miRNa analizlerinin yeni nesil sekanslamaya uyarlanmış olması, bençüstü dizileme cihazlarıyla çalışanlarında kolayca mi RNA çalışabilmesini sağlamakta. Yeni nesil sekanslama yüksek verim, hassasiyet ve doğruluğu gibi özelliklerinin yanı sıra, tekrarlanabilirliği ve yeni moleküllerin keşfini sağlaması açısından avantajlı bir konumda. Ancak buna rağmen yeni nesil sekanslama ile miRNA çalışmalarınında kısıtlamaları bulunmakta. Bunun başında uzun süren örnek hazırlama süreci, kantitasyonda hastalar yüksek maliyet, karmaşıklık ve bölünmüş iş akışı ve veri analizinin karışıklığı bulunmakta.
miRNA Fonsiyonel araçları
miRNA fonksiyonel araçları ise miRNA mimikleri yada inhibitörleri olarak bilinen oligonükleotidlerdir. Çeşitli kimyasal yöntemlerle stabiliteleri arttırılmış bu moleküllerin özgünlüğü yüksektir. Hücrede işlev gören bu moleküller hücre için daha az toksiktir. Thermo Fisher Scientific, Dharmacon, Exiqon, Integrated DNA Technologies, Qiagen, Millipore ve Sigma gibi pek çok şirket miRNA fonksiyonel araçları geliştirmekte, mimik ve inhibitör kütüphaneleri kurmaktadırlar.
Dinamik miRNA Pazarı
Bilimsel bilginin klinik olarak kullanılabilir hale dönüşmesi ve miRNA analizi için yeni ve inovatif araçların gelişmesi bu pazarı dinamik kılıyor. Pek çok cihaz ve kimyasal üreticisi kapasitelerine göre bu markette yer almak için miRNA-özelqRT-PCR bileşenleri, mikroarraylar, işretleyici boyalar, kütüphane hazırlama kitleri, mimikler ve inhibitörler gibi ürünler geliştiriyorlar ve ticarileştiriyorlar.
Rekabet, ürünlerin kalitesi ve performansına göre oluyor. Bu pazarda ürünlerin ve teknolojilerin klinik uygulamalar ve bilimsel yayınlar için gerekli kriterleri ve performansı karşılaması en önemli nokta. Pazardaki lider şirketler ise Thermo Fisher Scientific, Exiqon, Dharmacon, Qiagen ve Illumina.
Referanslar:
http://www.kaloramainformation.com/MicroRNA-Tools-Services-10044134/
