Biomedya - Biyoteknoloji & Yaşam Bilimleri

Binlerce yıldır geleneksel tıpta kullanılan bu köklü bitki, modern bilimin de desteğiyle sağlık üzerindeki etkileri kanıtlanmış doğal bir şifa kaynağı haline gelmiştir.

Son bilimsel çalışmalar, zencefilin mide bulantısından kalp sağlığına, iltihabın azaltılmasından soğuk algınlığının giderilmesine kadar geniş bir yelpazede sağlık faydaları sunabileceğini göstermektedir.

1. Mide Bulantısına Karşı Doğal Çözüm

Çok sayıda klinik çalışma, zencefilin mide bulantısını ve kusmayı azaltmada plaseboya kıyasla tutarlı bir etkinlik gösterdiğini ortaya koymuştur. Bu özelliği sayesinde İngiltere Ulusal Sağlık Servisi (NHS) bile bulantı gidermek için zencefil içeren gıdaları veya çayları önermektedir.

Zencefilin özellikle gebelik dönemindeki bulantılarda öne çıkan etkisi vardır. Küçük dozlarda, standart bulantı giderici ilaçlara yanıt vermeyen kişiler için güvenli ve etkili bir seçenek olarak kabul edilmektedir.

Kemoterapi kaynaklı bulantıda da umut verici sonuçlar elde edilmiş, ancak yol tutması ve ameliyat sonrası bulantıda sonuçlar değişken görünmektedir.

Araştırmacılar, zencefilin anti-bulantı etkilerinin serotonin reseptörlerini bloke ederek hem bağırsak hem de beyin üzerinde etki gösterdiğini düşünmektedirler. Ayrıca sindirim sistemindeki gaz ve şişkinliği azaltarak da rahatlama sağlayabilir.

2. Güçlü Anti-enflamatuvar (İltihap Karşıtı) Özellikler

Zencefil, gingerol ve shogaol gibi güçlü antioksidan ve anti-enflamatuvar özelliklere sahip biyoaktif bileşikler açısından zengindir.

Güncel araştırmalar, zencefil takviyelerinin özellikle otoimmün hastalıklarda iltihaplanmayı düzenlemeye yardımcı olabileceğini göstermektedir. Bir çalışmada, zencefilin lupus, romatoid artrit ve antifosfolipid sendromu gibi hastalıklarda aşırı aktif hale gelen nötrofillerin (beyaz kan hücresi türü) aktivitesini azalttığı bulunmuştur.

Nötrofiller, zararlı mikroorganizmaları yakalamak için ağ benzeri yapılar (NET) üretir. Bu ağların aşırı oluşumu otoimmün hastalıkları tetikleyebilir. Çalışmada, bir hafta boyunca günlük zencefil alımının NET oluşumunu önemli ölçüde azalttığı görülmüştür.

Zencefilin antimikrobiyal özellikleri de vardır, yani bakteri, virüs ve diğer zararlı mikroplarla savaşmaya yardımcı olabilir. Anti-enflamatuvar etkileriyle birleştiğinde, soğuk algınlığı ve grip belirtilerini hafifletmek için doğal bir çare haline gelir.

3. Ağrı Yönetiminde Destekleyici Rol

Zencefilin ağrı konusundaki araştırmaları umut verici olmakla birlikte kesin sonuçlar henüz tam olarak netleşmemiştir. Bazı çalışmalar, zencefil ekstresinin osteoartritli kişilerde diz ağrısı ve sertliğini, özellikle tedavinin erken aşamalarında azaltabileceğini göstermiştir. Ancak bireysel farklılıklar söz konusudur.

Kas ağrısı konusunda yapılan bir çalışmada, 11 gün boyunca günde iki gram zencefil almanın egzersiz sonrası kas ağrısını azalttığı tespit edilmiştir.

Adet ağrısında da zencefilin etkili olabileceği görülmektedir. Hatta bazı çalışmalar, etkinliğinin ibuprofen gibi non-steroid anti-enflamatuvar ilaçlarla karşılaştırılabilir olduğunu öne sürmektedir.

Araştırmacılar, zencefilin sinir sistemindeki ağrı sinyallerini zayıflatan yolları harekete geçirerek ve prostaglandin ile lökotrien gibi iltihap yapıcı kimyasalları baskılayarak etkili olduğunu düşünmektedirler.

4. Kalp Sağlığı ve Diyabet Desteği

Yüksek tansiyon, yüksek kan şekeri ve yüksek "kötü" kolesterol (LDL) seviyeleri kalp hastalığı için temel risk faktörleridir. Zencefil bu üçüne de yardımcı olabilir.

2022'de yapılan 26 klinik çalışmanın incelenmesi, zencefil takviyelerinin trigliserid, toplam kolesterol ve LDL kolesterolü düşürürken HDL ("iyi") kolesterolü artırdığını göstermiştir. Ayrıca kan basıncını da düşürücü etkisi olabilir.

Tip 2 diyabetli kişiler için zencefilin ek faydaları bulunmaktadır. On çalışmanın değerlendirilmesi, dört ila 12 hafta boyunca günde bir ila üç gram zencefil almanın hem kolesterol hem de kan şekeri kontrolünü iyileştirdiğini ortaya koymuştur.

Bu faydalar, gelişmiş insülin duyarlılığı, hücrelerde artmış glikoz alımı ve azalmış oksidatif stres gibi çoklu mekanizmalardan kaynaklanmaktadır. Zencefilin anti-enflamatuvar etkileri de kalp koruyucu özelliğine katkıda bulunmaktadır.

Bazı erken dönem araştırmalar, zencefilin cinsel sağlık için de faydalı olabileceğini öne sürmektedir. Hayvan çalışmalarında testosteron seviyelerini artırdığı, kan akışını iyileştirdiği görülmüş ve geleneksel tıpta uzun zamandır afrodizyak olarak kullanılmıştır.

5. Beyin Sağlığı ve Kanser Araştırmaları

Ortaya çıkan kanıtlar, zencefilin nöroprotektif ve anti-kanser faydaları da sağlayabileceğini göstermektedir. Laboratuvar çalışmalarında, zencefil bileşiklerinin Alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıklarda kritik bir faktör olan oksidatif hasara karşı beyin hücrelerini koruyabileceği bulunmuştur.

Diğer laboratuvar araştırmaları, zencefilin bazı kanser hücrelerinin büyümesini yavaşlatabileceğini ortaya koymuştur. Ancak bu bulgular henüz erken aşamada olup insanlarda geçerliliğini doğrulamak için daha fazla araştırma gerekmektedir.

Güvenli Kullanım ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Zencefil genellikle yiyeceklerde veya çayda tüketildiğinde güvenlidir. Ancak herhangi bir takviyede olduğu gibi ölçülü kullanılmalıdır.

Günde dört gramdan fazla tüketim mide ekşimesi, şişkinlik, ishal veya ağız tahrişi gibi yan etkilere yol açabilir. Bu yan etkiler genellikle hafif ve geçici niteliktedir.

Belirli gruplar yüksek dozlarda dikkatli olmalıdır. Zencefil, kan sulandırıcı ilaç kullanan kişilerde kanama riskini artırabilir ve diyabet veya tansiyon ilaçlarının etkisini güçlendirerek düşük kan şekeri veya düşük tansiyona yol açabilir. Hamile kadınların da yüksek doz almadan önce doktora danışması önerilmektedir.

Sonuç

Zencefil, sadece mutfağımızın aromatik bir baharatı değil - bilimsel olarak desteklenen doğal bir şifa kaynağıdır. Çoğu insan için yiyeceklerde veya çay olarak zencefil tüketmek, onun terapötik potansiyelinden güvenli ve etkili bir şekilde yararlanmanın yoludur. Takviye kullanımını düşünüyorsanız, özellikle mevcut bir sağlık sorununuz varsa veya ilaç kullanıyorsanız, öncelikle doktorunuzla veya eczacınızla görüşmeniz en doğru yaklaşım olacaktır.

Kaynak: sciencealert.com