Diğer
Beynimiz Fruktoz Üretiyor, Peki Neden Bu Kadar Önemli?
Bütün şekerler eşit değildir. Glikoz beyin hücrelerimize enerji veren basit bir şekerdir. Fruktoz ise vücut fonksiyonlarımız için daha az bir role sahiptir ve sürekli obezite ve ikinci tip diyabetle ilişkilendirilir. Aşırı glikoz alınması durumunda vücut doyum noktasına gelince, glikozu fruktoza dönüştürmek yerine kimyada “Polyol Yolağı” dediğimiz bir reaksiyona girer ve bu diyabetik karışıklığa neden olur. Yale araştırmacıları JCI Insight gazetesine verdikleri raporlarda, beynimizin polyol yolağını kullanarak kendi içerisinde fruktoz ürettiğini söylediler.
Glikozun aksine, tüm vücutta metabolize edilir, fruktozun neredeyse tamamı ciğerlerde ve menide ,sperm için enerji üretilen yer, metabolize olur. Üretilen fruktozun çoğu bu yolaklarda üretilir ve fruktoz üretildiği hücrelerde kalır. Bu yüzden fruktoz seviyesi kanda genellikle inanılmaz derecede düşüktür. Düşük dolaşımdaki bu seviyeler, önemli miktarda fruktozun beyne ulaşımını imkansız hale getirir ve yine de bazı çalışmalar daha önce merkez sinir sisteminde (beyin ve omurilikte) çok yüksek fruktoz seviyeleri tespit etmiştir. Önemli bir noktaya değinecek olursak, araştırmalar fruktoza maruz kalmanın beyindeki metabolizma, hücre iletişimi, iltihaplanma ve beyin fonksiyonunu kontrol eden genler de dahil yüzlerce genin ifadesini önemli ölçüde değiştirebildiğini göstermiştir. Bu fruktozun beyin fonksiyonunu değiştirme ihtimali olduğunu da göstermektedir.
Ne Anlama Gelmektedir?
Beyin faaliyetlerini artırmak için glikoza aşırı derecede güvenir. Şeker hastalarının demans veya bilişsel düşüş riski taşıdığına dair kanıtlar var, aşırı glikoza maruz kalmanın da beynimiz için kötü olduğunu düşündürüyor. Şimdiye kadar, bunun mekanizması tam olarak anlaşılamamıştır. Bu son araştırmayı yayınlayan Yale ekibi sekiz sağlıklı katılımcının beynindeki glikoz ve fruktoz seviyelerini ölçmek için manyetik rezonans spektroskopisi olarak bilinen bir beyin tarama teknolojisi kullandı. Gösterdikleri, kana bir glikoz infüzyonundan 20 dakika sonra beyindeki fruktoz seviyelerinin belirgin şekilde arttığını ve kandan çok daha yüksek seviyelerde olduğunu gösterdi.
Çalışmaya dahil edilen sekiz gönüllü de benzer etkiler gördü, ancak beyinde en yüksek glikoz seviyesine sahip olanlar da en yüksek fruktoz seviyelerine sahipti. Bu, insan beyninin fazla glikoz alıp hızla fruktoza dönüşebildiğini gösteren ilk kesin kanıtı sağlar. İnsan beyninde fruktoz üretimi aslında yüksek düzeyde glikozun beynin işlevini değiştirdiği bir mekanizma olabilir.
Bu çalışmanın bulguları çok önemlidir. Fruktoz tüketimi, büyük oranda yüksek fruktoz mısır şurubu, yüksek miktarda serbest fruktoz içeren ticari bir tatlandırıcı maddenin geliştirilmesi nedeniyle son beş-on yılda büyük ölçüde artmıştır. Fruktoz açısından zengin diyetlerin tüketimi, sağlık üzerindeki etkileri daha net hale geldiği için doğru bir şekilde saldırıya uğradı; ancak, glikozun fruktoza nasıl dönüştürülebileceğine dair çok az odak var.
Şu anda dünyanın pek çok yerinde, yüksek kan şekeri düzeylerinin görüldüğü bir hastalık olan salgın tip 2 diyabet seviyelerine sahibiz. Yale ekibi tarafından sunulan veriler, kan şekerinin yükselip bir sefer de saatlerce yükselmesine neden olan az kontrollü diyabetiklerde fruktozun beyinde önemli miktarda hızlı bir şekilde üretileceğini ve bu durumun değişiklikler için bir mekanizma sağlayabileceğini önermektedir. Beyin tip 2 diyabette görüldü. Az kontrol altındaki diyabet hastalarının nüfusu her geçen yıl artıyor ve bunu acil bir sorun haline getiriyor.
Bu veriler çok heyecan verici ancak dikkatli bir şekilde yaklaşılması gerekiyor. Çalışmaya yalnızca sekiz kişi dahil edildiğinden bulguları daha büyük nüfusa uygulamak zordur. Deneyi diyabetlilerde tekrarlamak, bu etkinin kan şekeri seviyelerinde normal dalgalanmalar nedeniyle oluşup oluşmadığını göstermek ilginç olur. Ne olursa olsun, bu çalışma beynin şekeri nasıl kullandığını düşündüğümüzü değiştiriyor ve şeker hastalığının nörolojik komplikasyonlarını nasıl hedef alacağımız konusunda değişikliklere neden olabilir.