Biomedya - Biyoteknoloji & Yaşam Bilimleri

Pek çok insan için bu koku; karla kaplı ormanları, yılbaşı hazırlıklarını, çocukluk anılarını ve huzurlu ev ortamlarını hatırlatır. Ancak bu mutluluk verici etki, çamın kimyasal yapısından değil, bizim zihinsel bağdaştırmalarımızdan doğar.

Brown Üniversitesi’nden nörobilimci Dr. Rachel Herz, çam kokusunun insanlar üzerinde doğrudan farmakolojik bir etkisi olmadığını vurguluyor. Kokuya verilen duygusal tepkinin tamamen geçmiş deneyimlerden beslendiğini belirten Herz, çam kokusunun huzur ya da kaygı yaratmasının kişinin kendi yaşamındaki çağrışımlara bağlı olduğunu söylüyor.

Aromaterapide sıkça sözü edilen α-pinene ve limonene gibi terpenlerin mutluluk getirdiğine dair iddiaların bilimsel olmadığına dikkat çekiliyor. Asıl etki, beynin amigdala ve hipokampus bölgelerinde gerçekleşen, kokunun anılarla birleştiği o hızlı duygusal tepkide yatıyor. Bu etki metabolik bir süreç gerektirmiyor; koku duyulur duyulmaz ortaya çıkıyor.

Kokunun algılanışı bağlamdan büyük ölçüde etkileniyor. Ormanda yürürken huzur veren çam kokusu, temizlik ürünlerinde kullanıldığında daha nötr veya olumsuz bir anlama bürünebiliyor. Aynı kokunun farklı ortamlarda tamamen farklı duygular uyandırması, koku deneyiminin kişisel geçmiş ve olay örgüsüyle şekillendiğini gösteriyor.

Herz’in gerçekleştirdiği çalışmalar, kokulara ilişkin algının ne kadar yönlendirilebilir olduğunu ortaya koyuyor. Aynı koku bir gün “peynir” olarak tanıtıldığında hoş bulunurken, ertesi hafta “kusmuk” denildiğinde iğrenç olarak değerlendirilmiş. Çam kokusu sihirli bir mutluluk ilacı olmasa da, anılar ve duygularla kurduğu bağ sayesinde gerçek bir fizyolojik etki yaratıyor.

Haber: popsci.com