Biyoteknoloji / Sağlık
COVID- 19 HASTALIĞINA NEDEN OLAN VİRÜSÜN YÜZEYLERDE NE KADAR YAŞAMINI SÜRDÜRÜR?
İlk kez Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan ve çok kısa sürede tüm dünyayı hakimiyeti altına alan COVİD-19 virüsünün Türkiye’ye gelmesi ile beraber vatandaşlar, bu virüs ile ilgili tüm detayları araştırmaya başladı. Ancak kaynağı belirli olmayan asılsız ve yanıltıcı bilgilerin gün yüzüne çıkması ile beraber, panik ve korku beraberinde geldi. İnsanları bu bilgi kirliğinden uzaklaştırmak ve farkındalığı arttırmak adına John Hopkins Üniversitesi tarafından yayımlanan makaleyi Türkçeye çevirdim. Koronavirüs alanında uzmanlaşmış bir hücre biyoloğu olan Carolyn Machamer, “Covid- 19 hastalığına neden olan virüsün yüzeylerde ne kadar yaşamını sürdürür” başlığı altında araştırma ve tartışmalarını elimden geldiğince çevirmeye çalıştım. Çevirimin bu alanda daha detaylı bilgi sahibi olmak isteyen herkese ulaşması dileğiyle.
Samuel Volkin / 20 Mart
New England Journal of Medicine, dergisine yayımlanan bir araştırmaya göre, SARS-CoV-2, COVİD-19’a neden olan virüs, hava ve yüzeyler üzerinde çeşitli saat ve gün aralıklarında yaşayabilir. Yapılan araştırma sonucunda virüsün plastikler üzerinde 72 saat, paslanmaz çeliğin üzerine 48 saat, kartonun üzerinde 24 saat ve bakırın üzerinde 4 saat yaşamını sürdürebileceği kanısına varılmıştır. Bununla beraber, bu virüsün 3 saat boyunca havada da tespit edilebileceğini açıklamışlardır.
Carolyn Machamer, John Hopkins School of Medicine laboratuvarında bulunan hücre biyolojisi profesörü, coronavirüslerinin temel biolojilerini yıllarca çalışmış, ulaştığı verileri ve bu virüsten korunma yollarını paylaşmak için John Hopkins MPH/MBA adayı olan Samual Volkin ile bir araya gelmiştir. Bu söyleyişi, daha iyi anlaşılması için editlenmiştir.
Volkin: Raporunda belirtildiği üzere COVİD-19 virüsü bir yüzey üzerinde günlerce yaşayabiliyor. Enfekte olan bir insanın günler önce dokunduğu bir obje ile temasa girerek hasta olma riskimiz nedir?
Machamer: Virüsün bir plastiğin üzerinde 72 saat kalabilmesi çok korkutucu duyulduğu gibi insanların en çok ilgisini çeken ancak konu dışında gösterilen bir durum. Virüsün bir yüzey üzerinde kalabilme süresinden ziyade geriye kalan virüs miktarı çok daha önemli ve bu miktar da virüsün başlangıçtaki oranının %0.1’inden daha az. Dolayısıyla da virüsün bulaşması teorik olarak mümkün ancak birkaç gün geçtikten sonraki kalan virüs miktarı ile bulaşması muhtemel değil. İnsanların bunu bilmesi lazım.
New England Journal of Medicine dergisinde yer alan araştırma COVİD virüsünün havada 3 saat boyunca tespit edilebileceği kanaatine ulaşılmıştır ve bu araştırmada solunum damlacıkları, üretilen aerosoller dan daha önce zemine batmıştır. Laboratuvarlarda kullanılan deneysel aerosollarların boyutları öksürdüğümüzde ve hapşırdığımızda oluşanlardan çok daha küçük. Dolayısıyla da daha ağır parçacıklara göre havada daha uzun süre kalabiliyorlar.
COVİD-19 virüsünün çeşitli yüzeylerde bulunduğunu bilerek kendimi nasıl koruyabilirim?
Enfekte olan bir insanın yanında durarak havadan enfeksiyonu kapmanız, virüsün bulunduğu bir yüzeyden kapmanızdan daha muhtemel. Herhangi bir yüzeyin dezenfektan veya sabun ile temizlenmesi çok etkili çünkü virüsün yağlı tabakasının etkisiz bırakıldığı anda, virüsün herhangi bir hücreyi enfekte etmesi mümkün değil.
CDC’nin (Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri) kendini koruma yöntemleri şu şekilde:
- Çoğu insanın temasta bulunabileceği yüzeyleri temizleyin ve dezenfekte edin. Bu yüzeyler masalar, kapı tokmakları, mutfak tezgahları, telefonlar, klavyeler, tuvaletler, musluklar ve lavabolar olabilir. Aynı zamanda, toplum içinde çoğu insanın dokunabileceği yüzeyler ile temas kurmaktan kaçının.
- Banka veya market gibi kalabalık alanlardan evine döndüğün zaman, ellerini anında sabun ve su ile en az 20 saniye boyunca yıkayın.
- Toplum içindeyken, insanlar ile aranıza yaklaşık 2 metre mesafe koyun.
- En önemlisi de, eğer hastaysanız evde kalın ve doktorunuz ile iletişime geçin.
Yaz sezonunu gelip havaların ısınmaya başlaması ile virüsün yaşayamayacağı gibi spekülasyonlar oluştu. Hava durumu veya ortam sıcaklığı COVİD-19 virüsünün yüzeyler üzerindeki yaşamını etkiler mi?
Elimizde herhangi bir kanıt yok. Virüsün sıcak veya soğuk hava koşullarına maruz bırakıldığı zaman ki viabilitesi araştırılmadı. Ancak New England Journal of Medicine dergisindeki oda sıcaklığında düzenlenen araştırmada, virüsün 21-23 santigrat derecede yaşamını sürdürebileceği gözlemlendi.
COVİD-19 virüsü diğer coronavirüsler ile nasıl karşılaştırılır, ve biz niye daha fazla vaka görüyoruz?
SARS-CoV-2, bulaşma ve çoğalması bakımından tipik bir coronavirüs gibi davranıyor. Ancak çeşitli mutasyonlar sebebiyle virüs, reseptörüne daha sıkı bağlanıp iletkenliğini arttırıyor ve bu durumda virüsün bulaşmasını daha riskli hale getiriyor.
New England Journal of Medicine dergisinin araştırması SARS-CoV-2 ile SARS-CoV1’in, 2002-2003 yıllarında SARS küresel salgınına sebep olan virüs, dayanıklıkları bakımından benzer özellik gösterdiklerini açıkladı. Bununla beraber araştırmacılar, insanların üst solunum yollarında SARS-CoV-2 virüsünü taşımalarına rağmen, sergiledikleri semptomların farkında olmadan virüsün yayılmasına sebep olabileceklerini açıkladı.