Biomedya - Biyoteknoloji & Yaşam Bilimleri

Kediler ve köpekler, görünüşte birbirlerinden tamamen farklı canlılar. Aralarında yaklaşık 50 milyon yıllık bir evrimsel ayrım var. Ancak yeni bir araştırma, bu iki türün kafatası şekillerinde çarpıcı benzerlikler ortaya koyuyor. Bu benzerliğin arkasında ise insan eliyle yapılan evcilleştirme ve seçici yetiştirme yatıyor.

Evrimsel biyolog Dr. Abby Grace Drake ve ekibi, kedilerin ve köpeklerin yanı sıra onların vahşi akrabalarına ait 1.810 kafatası örneğini inceleyerek, bazı türlerin birbirine şaşırtıcı derecede benzemeye başladığını keşfetti. İran kedileriyle pag köpekleri gibi düz suratlı ırklar, birbirlerinden çok uzak evrimsel geçmişe sahip olmalarına rağmen benzer kafatası yapıları taşıyor.

Evrimde bu duruma yakınsak evrim deniyor. Yani farklı türler, benzer çevresel veya yapay baskılar altında bağımsız şekilde benzer özellikler geliştirebiliyor. Bu araştırmaya göre, insanlar tarafından yönlendirilen evcilleştirme süreci, hem kedilerin hem köpeklerin yüz şekillerinde benzerleşmeye yol açmış durumda.

İnsan Eliyle Şekillenen Evrim

Drake'in ekibi, müzelerden, veterinerlik fakültelerinden ve dijital arşivlerden aldıkları 3D kafatası taramaları ile çok sayıda evcil kedi ve köpek ırkını analiz etti. Araştırma, vahşi hayvanlarda doğallığını koruyan çeşitliliğin, evcil türlerde insan etkisiyle uç noktalara kaydığını gösteriyor. Örneğin düz suratlı İran kedileri ile pag köpekleri arasındaki benzerlikler bu eğilimin tipik bir örneği.

Bu benzeşmenin sebeplerinden biri, insanların estetik tercihi. Yuvarlak kafalar, büyük gözler ve küçük burunlar gibi “bebeksi” yüz özellikleri, içgüdüsel olarak bizde şefkat ve koruma duygusu uyandırıyor. İnsanlar da, farkında olmadan bu özelliklere sahip hayvanları seçerek, onları bu yönde yapay olarak evrimleştiriyor. Ancak bu estetik tercihin ciddi sağlık bedelleri var. Düz suratlı kediler ve köpekler; solunum zorlukları, doğum komplikasyonları ve kalıtsal sağlık sorunları gibi ciddi problemlerle karşı karşıya kalıyor.

Uzmanlar Uyarıyor: Seçici Yetiştirme Gözden Geçirilmeli

2024 yılında İngiltere Hayvan Refahı Komitesi, evcil hayvanlarda aşırı seçici yetiştirmenin sağlık üzerindeki olumsuz etkilerine dair kapsamlı bir rapor yayımladı. Raporda, düz suratlı ırklarda artan nörolojik problemler, solunum sıkıntıları ve erken yaşta ciddi sağlık sorunları vurgulandı. Komite, bu tür hayvanların üretiminin durdurulması ve yetiştiricilik faaliyetlerine daha sıkı yasal düzenlemeler getirilmesi çağrısında bulundu.

Bu araştırma, insanların doğayı ne kadar kolay kendi zevklerine göre şekillendirebildiğini ve milyonlarca yıllık evrimsel farkın, sadece birkaç on yılda geri çevrilebildiğini gösteriyor. Evcil hayvanlarımızın yüzleri bize bebeklerimizi hatırlattığı için onları seçiyoruz — ancak bu tercih, çoğu zaman onların sağlığını tehlikeye atıyor. Kedilerle köpeklerin birbirine benzemesi sadece bir tesadüf değil; insan eliyle yönlendirilen bir evrimsel yakınsama örneği.

Kaynak: Popsci.com